Przejdź do treści Przejdź do stopki

Światło nordyckiego mroku według Agaty Mayer

Kontrastowa natura Północy uświadamia, że oprócz baśniowej przyrody podkolorowanej akwarelami mistrza ilustracji i króla dziecięcej fantazji Johna Bauera, pełnej niezwykłych stworów wywodzących się ze szwedzkiego folkloru, istnieje też i natura pełna niepokoju, mroku i mistycyzmu, przywodząca na myśl nordycki szamanizm i staroskandynawskie sagi.

Ilustracje Bauera zawładnęły wyobraźnią pokoleń Szwedów. Wierzono, że przyroda jest wytworem złośliwych trolli, potężnych krasnoludów, niesfornych elfów i wodzących na pokuszenie czarownic skrywających się gdzieś w gęstych, południowych lasach Smålandii czy na dzikich górzystych ziemiach Samów, na których czuć prastarą tajemnicę i unoszące się niebezpieczeństwo. Kiedy słyszy się o baśniowych istotach żyjących pośród ludzi, świecie pełnym magii, czarów i runicznych mocy, wyobraźnia sama zaczyna działać. Urzekająca aura bezkresnej Północy, silny związek z naturą i zamiłowanie do nietypowego światła, będącego paralelą „światła duszy” zawsze leżały w kręgu zainteresowania badaczy kultury skandynawskiej, tamtejszych pisarzy, malarzy, ilustratorów, fotografów i filmowców.

Agata Mayer, My Nordic Noir Blue Light

Nic w tym dziwnego. Światło i natura półwyspu Skandynawskiego są niezwykle oryginalne i odmienne, nawet względem państw znajdujących się w tej samej strefie klimatycznej. Charakterystyczny dla zmierzchów polarnych nocy, mglistych lasów i wyrastających pośród kniei jezior, szafirowy kolor nordyckiego światła nie bez powodu stał się dominującą barwą malarstwa skandynawskiego pod koniec XIX wieku. Melancholie Północy wpisane w romantyzm narodowy i osadzone w scenerii surowego klimatu dodawały posmaku nie tylko sztuce malarstwa, ale i literaturze i sztukom widowiskowym. Niezależnie od gatunku w jakim tworzą Skandynawowie, przewijający się przez ich dzieła mistyczny mrok jest zapisem wewnętrznych stanów i egzystencjalnych wątpliwości. Należy pamiętać, że twórcy często sami zmagają się z różnymi chorobami, nałogami i wewnętrznymi demonami, tworząc pod wpływem odurzenia i wielkiego cierpienia. Dlatego świat, który przedstawiają wciąga, stając się pretekstem do głębszej refleksji. Jest bardziej skomplikowany i trudno przyswajalny dla przeciętnego odbiorcy, ale za to prawdziwszy i bardziej szanowany. Jest też pełen harmonii i minimalizmu. Właśnie taką Skandynawię odkryłam podczas długich miesięcy spędzonych w wikińskich lasach i górach, poznając lokalną kulturę, dawne tradycje i uwieczniając to wszystko na średnim formacie i małoobrazkowych negatywach. Melancholie Północy różnią się od tych włoskich czy francuskich, pełnych południowego słońca, błogości i pogodnego smutku właściwego dla kultury śródziemnomorskiej.

Agata Mayer, My Nordic Noir Underwater Rails
Agata Mayer, My Nordic Noir Douglas Firs Nordic Noir Landscape

Mamy tutaj do czynienia z przeszywającą melancholią straty i degradacji, nordyckim noir jak w powieściach kryminalnych Mankella czy Larssona, metaforą nastrojów społecznych uwypuklających ponurą rzeczywistość i ciemną stronę państw dobrobytu. Wszystko dodatkowo potęgowane jest infernalnymi obrazami mrocznej natury, w której panuje pierwotny chaos i jakiś niewytłumaczalny obłęd, jak w dziełach kontrowersyjnego, duńskiego ekscentryka Larsa von Triera. Z kolei refleksje nad życiem, wiarą i śmiercią, zaduma nad przemijalnością i samotnością człowieka oraz próba zmierzenia się z tajemnicą natury rozumianej jak bóstwo najwyższe, to kanwa większości dzieł mistrza nastroju vemod, wybitnego humanisty Ingmara Bergmana, który zmienił oblicze skandynawskiej kinematografii przesuwając granice w coraz to trudniejsze obszary intelektualne i minimalizując obraz do maksimum. Zawsze uważałam, że nie tak daleko od skandynawskiego minimalizmu do nordyckiego noir, którym zajęłam się po powrocie do Sztokholmu w 2016. W obu nurtach liczy się przecież impresja, stonowane barwy, harmonia i prostota inspirowana klimatem skandynawskiej egzotyki.

Agata Mayer, My Nordic Noir Finding a Friend in the Mist Nordic Noir
Agata Mayer, My Nordic Noir Ylva

Agata Mayer, My Nordic Noir The Light of the Nordic Noir
Agata Mayer, My Nordic Noir Darkness Touching Light

Skomentuj

This Pop-up Is Included in the Theme
Best Choice for Creatives
Purchase Now